موضوعی که ذیلا از آن صحبت میشود اقیانوس بی کرانی است که زبان بنده در بیان جزیی از آن قاصر میباشد که با استعانت از حق مطالبی را هر چند مختصر ولی رسا بیان می دارد.
آغاز سخن به نام یزدان
تا نیک سخن رسد به پایان
مراحل یقین
موضوعی که ذیلا از آن صحبت میشود اقیانوس بی کرانی است که زبان بنده در بیان جزیی از آن قاصر میباشد که با استعانت از حق مطالبی را هر چند مختصر ولی رسا بیان می دارد.
در قرآن مجید در دو سوره تکاثر و وواقعه به ترتیب به اقسام یقین اشاره شده است(علم الیقین،عین الیقین و حق الیقین)(کلا لو تعلمون علم الیقین ثم لترونها عین الیقین)یا(وتصلیه حجیم_ان هذا الهو حق الیقین) (وقوه بالیقین)
قلب را با یقین نیرومند ساز
یقین اعتقادی مسجل و پایداری مطابق با واقع که باعث آرامش فرد اهل یقین است و انسان را از تشویش و سر گردانی به سوی آرامش هدایت می کند روح آدمی را در رویا رویی با حوادث و لغزشها و طوفانهای مخربی که بوستان ایمان را تهدید می کنند قوی و نیرومند می سازد یقین زایل نمی شود
جایی که یقین باشد شک را چه محل باشد
ظلمت به کجا ماند با نور که بستیزد
با صرف نظر از کاربرد های متعدد یقین حقی است که برای بندگان خدا به مسابقه گذاشته شده است . به تعبیر عرفا ببینده گان واقعی یقین قلوبند، نه عیون قبل از آنکه عیون موفق به دریافت این اعتقاد شوند قلب آن را کشف و مشاهده میکند و همانند تشعشعات نور از حقیقت، عالم قلب را منور می گرداند
مراتب یقین
۱_علم الیقین دانشی است که در آن تردیدی نباشد و از راه ملزومات بدست می آید مانند آتش که از راه دیدن دود به وجود آن پی برده می شود به تعبیر دیگر صاحبان این علم علما هستند
۲_عین الیقین آن است که چیزی را به چشم خود دیده بر ماهیت آن یقین حاصل کرده باشند و این از مرتبه علم الیقین جلوتر است مانند دیدن خود آتش یا دیدن خداوند با بصیرت((لم اعبدربالم اره ای رای قلبی ربی))
هر آن که علم یقین از کلام او بشیند
یقین بدان که بینند به عین ، عین یقین
۳_ حق الیقین آن است که کیفیت چیزی را به جمیع حواس دریافته باشد این قسم بالاترین درجات یقین است مانند ورود در آتش و احساس گرمای آن یعنی فنای فی الله و ناپیدا شدن در عشق و محبت او خداوند می فرماید بنده ام با هیچ چیز به من نزدیک نشده که پیشم عزیزتر باشد از اموری که بروی واجب کرده ام.
در اینجاست که بنده به خدا نزدیک میشود تا دوستش بدارد ، وقتی خدا با بنده اش دوست شد گوشش می شود تا بشنود و چشمش می شود تا بدان وسیله ببیند ، و زبانش می شود تا بدان وسیله سخن بگوید ، و دستش می شود که بدان وسیله چیزی را سریع بگیرد.
مسلما اگر خدا را بخواند اجابتش می کند و اگر از خدا چیزی بخواهد به او میدهد
با من بودی منت نمیدانستم یا من بودی منت نمیدانستم
رفتم چون از میان ترا دانستم تا من بودی منت نمی دانستم
آنهای که در مرحله کامل یقینند یعنی در مرتبه حق الیقین از آگاهی و بینش عالیه ای بر خوردارند پس همانطوری که از معانی و مفهوم درجات یقین استنباط می شود مسافر حق الیقین در ابتدا راهش را با نور آیات خداوند در اطراف جهان و در درون جان مسافر به آن نشان می دهد.
سپس با دید قلب راهش را پیموده و با اتصال به حق در اقیانوس عشق محو میشود . اهل یقین از آگاهی بالایی برخوردار و توانایی برانجام کارهای خارق العاده دارند ، ولی کسانیکه در مراتب علم الیقین و عین الیقین قرار دارند از مزایای کمتری برخوردار خواهند بود.
مقام و منزلت یقین بسیار رفیع است و انبیا با عظمت و شوکت موقفی که از ناحیه خداوند بزرگ دارند ، به جهت یقین نسبت به یگدیگر برتری دارند . هنگامی که در محضر رسول اکرم (ص)گفته شد که حضرت عیسی (ع) روی آب راه می رفت پیامبر (ص) فرمودند ، اگر یقین عیسی زیادتر بود بر روی هوا هم راه میرفت.
انبیا بخاطر شان و جایگاهی که از ناحیه خدا دارند ، به جهت یقین نسبت به یگدیگر برتری دارند همانطوری که پیامبران از نظر درجات یقین متفاوتند ، مومنان از این جهت متفاوتند و جز خدا از همه چیز و همه کس تبری می جویند ، و در ظاهر و باطن خدا را عبادت می کنند کم و زیاد عزت و ذلت نزد آنان یکسانند
قال امام رضا(ع):
الایمان فوق اسلام بدرجه و التقوی فوق الایمان بدرجه و الیقین فوق التقوی بدرجه و لم یقسم بین العباد شی اقل من الیقین ایمان یک درجه بالاتر از اسلام است ، و تقوی یک درجه از ایمان بالاتر است ، و یقین یک درجه از تقوی بالاتر است
میان بندگان خدا چیزی کمتر از یقین تقسیم نشده است.
امام صادق(ع) می فرمایند : بطور مسلم عمل همیشگی کم با یقین نزد خدا از عمل زیاد بدون یقین بهتر و بالاتر است خداوند با عدل و آرامش و راحتی را در یقین و رضا قرار داد حزن و اندوه را در شک ناخشنودی از خصوصیات اهل یقین ، تقوی ، صبر، فقط خدا ترس،اخلاص،زهد،توکل ورضا به قضا الهی هستند
نمونه آثار یقین
به روایتی پیامبر(ص)نماز صبح را بر مردم خواند آنگاه چشمش به جوانی زرد رنگ و لاغر اندام افتاد ، به او فرمود ، ای جوان چگونه صبح کردی ، عرض کرد ای رسول خدا با یقین،پیامبر در شگفت شد و پرسید : برای هر یقینی حقیقتی است ،حقیقت یقین تو چیست ، عرض کرد یا رسول خدا آثار یقینم اینست ، که اندوهگینم ساخته شبها بیدارم نگه داشته ، روزها به روزه داری وادارم کرده ، و نسبت به دنیا بی رغبت شده ام و گویا عرش خدا را می بینم که برای حساب نصب شده ، اهل بهشت را متنعم و اهل دوزخ را معذب می بینم ، آنگاه پیامبر فرمود این بنده ای است که خداوند دلش را با ایمان نورانی کرد سپس به او فرمود بر این حالت استوار باش.
مجتبی جهانبین
منابع و مآخذ
قرآن مجید
اصول کافی ج دوم
لغت نامه دهخدا
مثنوی ج۱
مجلات دانشگاهی
