سدسازی جز آن دسته فعالیت های عمرانی است که موافقان و مخالفان صد در صدی دارد ، موافقان و مخالفانی که اغلب تحت تاثیرمنطقه و جغرافیایی که در آن زندگی می کنند با این مساله برخورد می کنند به عنوان مثال ساکنان حوزه های آبریز به غیر از مواقعی مانند سیل و طغیان رودخانه ها، با سد سازی در بالادست خود مخالفند.
صدای جنوب:
سدسازی جز آن دسته فعالیت های عمرانی است که موافقان و مخالفان صد در صدی دارد ، موافقان و مخالفانی که اغلب تحت تاثیرمنطقه و جغرافیایی که در آن زندگی می کنند با این مساله برخورد می کنند به عنوان مثال ساکنان حوزه های آبریز به غیر از مواقعی مانند سیل و طغیان رودخانه ها، با سد سازی در بالادست خود مخالفند.
از سویی در حوزه های آبخیز چون شیب زمین به گونه ای است که چالش کمبود آب بیشتری دارند در نتیجه ساخت سد را نه تنها بد نمی دانند که آن را حق خود می دانند البته در این میان گروه هایی هم حساسیتشان بیش از آنکه نسبت به خود سد سازی باشد مربوط به نحوه ساخت و میزان مقاومت سدها، جانمایی مخزن سد، آسیب به محیط زیست و ابهام در تخصیص حق آبه ها است.
برای اینکه نگاهی به چالشهای سد سازی در کهگیلویه و بویراحمد بیندازیم باید بدانیم حدود ۱۰ درصد منابع آبی کشور در این استان است این بدان معناست که استانی که فقط یک درصد جمعیت و وسعت کشور را دارد با ۱۰ درصد منابع آبی باید یکی از استان های ثروتمند کشور در زمینه منابع آب باشد این در حالی است که استان در آب شرب و کشاورزی با مشکلاتی روبه رو است و برخلاف تصور عموم مشکلات در مناطق سردسیر استان به دلیل شیب زمین و خروج اب از این مناطق دو چندان است.
سدها به شرط داشتن پیوست زیست محیطی لازمند
اینکه دلیل اصلی تنش آبی در دومین حوزه بارشی کشور و سرزمین آبها و آبشارها چیست نیز موضوعی است که دلایلی زیادی برای آن مطرح می شود اما به باور معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد تاخیر در سد سازی در این استان مهمترین دلیل مشکلات تنش آبی است.
کیومرث حاجی زاده می گوید: اگر پیوست های زیست محیطی سد سازی اجرا شود ایجاد سد لازم و حتی واجب است چرا که سدها هم در کنترل سیلاب و هم مدیریت خشکسالی به مردم و اقلیم کمک می کند.
وی کنترل سیلاب در کشور به ویژه در استان خوزستان در سال ۹۸ را از نتایج سد سازی می داند و می افزاید: اگر سدها نبودند در سیل ۹۸ شاهد تلفات انسانی و خسارت بسیار زیاد به کشور بودیم.
حاجی زاده با گریزی به رودخانه بشار شهر یاسوج یادآوری می کند: اینکه امروز این رودخانه دچار کم آبی شده و سطح ایستایی چاه ها در کنار رودخانه ۳۰ تا ۴۰ متر کاهش پیدا کرده و تامین اب شرب با مشکل روبه روست به دلیل نداشتن سد در بالادست رودخانه است.
وی با اشاره به ساخت سدهای زنجیره ای روی رودخانه کارون می گوید سدهای متعدد اگر پیوست های زیست محیطی را رعایت کنند به کنترل سیلاب ها، تامین پایدار آب، حق آبه برای کشاورزی، شرب و صنعت کمک خواهند کرد.
سدها امنیت خاطر ایجاد می کنند
در نگاه اول چنین به نظر می رسد که سدها همچون نامشان جلوی جاری شدن آب را خواهند گرفت و در چنین شرایطی حیات پایین دستشان را دچار مخاطره جدی خواهند کرد اما مدیر عامل آب منطقه ای بر این باور است که هر کجا سدی اصولی ساخته می شود امنیت خاطری برای بهره برداران از آب سد ایجاد می شود.
رسول فرهادی اشاره ای به سد کوثردر گچساران می کند و می گوید ایجاد این سد باعث ایجاد اشتغال پایدار در منطقه شده است و کشاورزان دشت امام زاده جعفر که از آب این سد استفاده می کنند نگرانی های بخش های دیگر استان را ندارند.
وی یادآوری می کند: پیش از ساخت این سد کشاورزان در فصل بارندگی بیم تخریب و آبگرفتگی کانالها و جداول کشاورزی را داشتند و در فصل گرم هم نگرانی کم آبی بودند در حالی که پس از ساخت سد کوثر چنین مشکلاتی ندارند.
فرهادی با این مقدمه می گوید اگر سد تنگ سرخ ساخته می شد شهر یاسوج و شهرها و روستاهای اطرافش با مشکلاتی مانند کم آبی که امروز تهدید جدی است روبه رو نبود و با همان بارندگی های پاییز می شد آب شرب ، کشاورزی ، صنعتی شهرستان را تامین کرد.
وی اشاره ای به رودخانه بشار می کند و می گوید وقتی سد ساخته می شود رودخانه ای مانند بشار که ظرفیت بی نظیر گردشگری محسوب می شود در هیچ فصلی خشک نخواهد بود و می توان به عنوان یک ظرفیت گردشگری پایدار به آن نگاه کرد.
با این توضیح به نظر می رسد بزرگترین مشکل استانی که در فصل بارندگی همواره بارشهای خوبی دارد اما با کمبود آب روبه روست به عدم کنترل و مهارروان آبها و آبهای سطحی بر می گردد. اما کنترل آبها در این استان جز با سد سازی امکان پذیر نیست که البته سد سازی هم مشکلاتی ریز و درشتی دارد که از معارضان فردی و دولتی و بین حوزه ای تا کمبود منابع و غیره را شامل می شود.
با همه این مشکلات در چند سال اخیر اتفاقات خوبی در حوزه سد سازی در استان کهگیلویه و بویراحمد رقم خورده است.
سد تنگ سرخ
چنانچه گفته شد سد تنگ سرخ یکی از آن سدها حیاتی برای استان و شهر یاسوج است که معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد می گوید: این سد پیشرفت فیزیکی ۳۵ درصدی دارد که ۲۰ درصد از این پیشرفت فیزیکی مربوط به ۲ سال اخیر است.
حاجی زاده ادامه می دهد: ماده ۲۳ و کمیسیون ماده ۵۶ برای اختصاص بودجه به این سد اخذ شده و اعتبارات آن تخصیص و قرارگاه خاتم الانبیا به عنوان مجری و پیمانکار به خوبی کار می کند.
سد سقاوه
سد سقاوه قرار است هم برای تولید برق و انرژی و هم تامین اب ساخته شود. معاون عمرانی استاندار می گوید:کارهای اولیه این سد انجام و کمیسیون هم برگزار شد ه است.
حاجی زاده می افزاید: با توجه به درجه حرارت بالای دما و معضلات تامین آب در مناطق گرمسیری ، وجود یک سد جامع الاطراف ، ضروری است تا بتواند شهرستان های مختلف را از لحاظ آب شرب ،کشاورزی، صنعت، تولید برق و انرژی پوشش دهد.
سد آبریز
شهرستان های گرمسیری استان مشکلات عدیده ای در تامین آب شرب و کشاورزی دارند و در کهگیلویه بزرگ از جمله شهرستان های چرام، لنده و بهمئی مشکلات مضاعف بود با اینکه سد مارون نیز در مرز این شهرستان ساخته شده است اما استان خوزستان بیشترین برداشت را از این سد داشت ، آنچنان که معاون عمرانی استاندار می گوید حالا این شهرستانها زیر پوشش سدی به نام آبریز قرار می گیرند.
حاجی زاده می افزاید: مطالعات زیادی در حوزه آبریز انجام و همه چیز در آن پیش بینی شده است و به پایداری آب استان کهگیلویه و بویراحمد و بخشی از خوزستان کمک شایانی خواهد کرد.
به گفته وی از مجموع مخزن ۱۷۳ میلیون متر مکعبی این سد،حدود ۴۰ میلیون متر مکعب برای پیوست های زیست محیطی (حق آبه محیط زیست) در نظر گرفته شده است.
حاجی زاده ادامه می دهد : سد آبریز قرار است با ارتفاع ۱۴۴ متر، ۱۷۳ میلیون متر مکعب گنجایش مخزن و تولید سالانه ۲۰ مگاوات برق احداث شود.
وی می گوید:۱۰۰ میلیارد تومان از محل ماده ۵۶ ردیف بودجه برای این پروژه در نظر گرفته شده و ابراز امیدواری می کند که در همین دولت کمیسیون ماده ۲۳ تشکیل شود و مجوز ماده ۲۳ آن هم اخذ شود.
سد کوثر
حاجی زاده اشاره ای به سد کوثر می کند و می گوید اگر این سد نبود در خشکسالی ۹۷ و خشکسالی های اخیر منطقه زهره خوزستان از جمله شهر هندیجان، سردشت و زیدون دچار مشکل می شد.
وی با بیان اینکه سد کوثر یک منبع پایدار آبی برای جنوب استان خوزستان نیز محسوب می شود است، می افزاید: سد بیش از ۹۳ درصد در سال گذشته آبگیری شده است وتا زمانی که مشکل آب شرب و کشاورزی داشته باشیم با رهاسازی آب این سد آن را رفع می کنیم.
معاون عمرانی استاندار بر این باور است عملیاتی شدن این سدها ابتدا خدمت به استان های دیگر و بعد استان کهگیلویه و بویراحمد است چرا که سدها منابع ملی هستند و قرار نیست آب در این استان محصور می شود.
حاجی زاده تاکید می کند: از لحاظ کارشناسی برای مقابله با سیلاب، خشکسالی و تامین آب پایدار سدسازی لازم است و باتوجه به اینکه کشور ما در شرایط اقلیمی بسیار خشک قرار دارد باید روان آب ها و آب های سرگردان در طول سال مدیریت شود.
وی می گوید: میانگین بارندگی در مناطق گرمسیری در آذر، دی، بهمن ۴۷۷ میلی متر میانگین بارندگی بود که اگر سد کوثر نبود سیلاب رخ می داد چنانچه در مناطق گرمسیری فاقد سد سیلاب پاییزه خسارت فراوانی به بار آورد.
میزان بارش استان در سال گذشته آبی ۶۶۷ میلیمتر و در دراز مدت ۶۵۶ میلیمتر بوده که با توجه به کاهش میزان بارش ها در فصل پاییز، مجموعا در استان میزان کاهش بارندگی ۲۰ درصد بوده است.
پنج شهر و ۱۲۵ روستا و منطقه عشایری در استان درگیر مشکل تنش آبی است.این پنج شهر کهگیلویه و بویراحمد شامل یاسوج، مادوان، باشت، لیکک و دیشموک است.
میزان بارندگی سالانه در کهگیلویه و بویراحمد ۶۶۱ میلیمتر معادل سه برابر میانگین کشوری است.حجم آب تجدیدپذیر کهگیلویه و بویراحمد هشت میلیارد و ۵۱۳ هزار مترمکعب معادل ۸.۵ درصد کل آب ایران است.
منبع:ایرنا
