به گزارش صدای جنوب در منابع تاریخی، ثبت شده که امام موسی کاظم (علیه السلام) در یکی از دور روز ۲۰ ذی الحجه سال ۱۲۷ هـ ق (۱) یا ۷ صفر سال ۱۲۸هـ ق (۲) هنگامی که پدرشان امام صادق (علیه السلام) در حال بازگشت از سفر حج بودند، در منطقهای به نام «ابواء» چشم به جهان گشود.
نام مادر ایشان «حمیده» بود.
پدر و مادر امام کاظم علیه السلام
پدرش: پیشوای هدایت ابو عبدالله جعفر بن محمد (علیه السلام) ملقب به صادق بود.
مادرش: حمیده بربریه که شاید از مردم اندلس و یا از مردم مغرب بوده است.
لقب این زن بزگوار «حمیده مصفاه» بود. حمیده یکی از زنان با فضیلت به شمار میآمد، زیرا به کار مهم نشر رسالت همت میگماشت و در این راه برخی از احادیث همسر بزرگوارش را نیز روایت میکرد.
القاب امام موسی کاظم علیه السلام
آن حضرت القاب مختلفی داشتند؛ مشهورترین آنها «کاظم» بوده که گفته شده به خاطر کنترل خشم شان در مقابل سوء رفتار دیگران، به آن شناخته شده اند.
با این حال، به علت عبادتهای بسیاری که داشتند، ایشان را «عبد صالح» نیز لقب داده اند.
سیره عبادی و اخلاقی امام کاظم (ع)
گفتیم که یکی از القاب امام کاظم (علیه السلام) به خاطر عبادت فراوان، «عبد صالح» بوده است.
بر اساس گزارشهای تاریخی، ایشان به اندازهای اهل عبادت بودند که هنگام دورههای مختلف زندانی شدن در زندانهای بنی عباس، خدا را برای اینکه فرصتی برای عبادت یافتند، شکر میکردند؛ و با این عبادت زندانبانان شان را تحت تاثیر قرار میدادند طوری که بسیاری از زندانبانان او تحت تأثیر قرار گرفته و از نگهداری امام در آن شرایط سخت خودداری میکردند.
خطیب بغدادى به سندش از عمّار بن ابان نقل مى کند که [امام]موسى بن جعفر نزد «سندى» محبوس شد. خواهرش از او خواست تا زندان بان آن حضرت باشد. زیرا او زنى متدین بود.
سندى اجازه داد آن زن متولى خدمت به حضرت شود. او وضعیت حضرت را چنین تعریف مى کند: «هنگامى که حضرت نماز عشاء را به جاى مى آورد حمد و ثناى خدا کرده و دعا مى نمود و این چنین بود تا این که شب پایان مى پذیرفت و از آن هنگام در نماز بود تا صبح شده و بعد کمى ذکر مى گفت تا خورشید طلوع کند. آن گاه تا بالا آمدن خورشید و روز، مى نشست و آمادگى پیدا مى کرد و مقدارى غذا مى خورد، و تا قبل از زوال استراحت مى نمود. سپس وضو گرفته و تا وقت عصر نماز به جاى مى آورد. آن گاه به طرف قبله مى نشست و تا غروب نماز مى خواند و این کار همیشه او بود»
عبادت امام موسی کاظم علیه السلام
شیخ مفید مینویسد که آن حضرت به قدرتی از ترس خدا میگریسته که محاسنش کاملا خیس میشدند و دعاهایی نظیر «عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ» و «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ» را در سجده میخواندند و تکرار میکردند.
منابع اهل سنت و شیعه گزارشهای متعددی درباره بردباری و سخاوت امام کاظم (علیه السلام) بیان کرده اند.
شیخ مفید مینویسد که آن حضرت شبها برای فقیران مدینه آذوقه میبرد و ابن عنبه نیز در بیانی مشابه نقل میکند که آن حضرت شبها از خانه بیرون میرفت و کیسههایی از درهم همراه داشت و به هر کس میرسید یا به کسانی که به احسان او چشم داشتند، میبخشید تا بدانجا که کیسههای پول او ضرب المثل شده بود.
همچنین در منابع تاریخی نقل شده که آن حضرت حتی به آزار رسانندگان شان نیز بخشش کرده و برای کسانی که درصدد آزارشان بوده اند، هدیه میفرستادند.
اخلاق امام موسی کاظم علیه السلام
پیش از این درباره چرایی ملقب شدن آن حضرت به «کاظم» توضیحاتی داده شد. در اینجا نیز میگوییم که منابع تاریخی موارد متعددی از فرو بردن خشم آن حضرت در برابر دشمنان و کسانی که به ایشان بدی میکردند، ذکر کرده اند. برای مثال مردی از نوادگان عمر بن خطاب در حضور امام کاظم، به امام علی (علیه السلام) توهین کرد.
همراهان امام خواستند به او حمله کنند، اما امام مانع شد و سپس به مزرعهٔ آن مرد رفت.
مرد با دیدن امام کاظم (ع) شروع به فریاد کرد که محصولش را لگدمال نکند.
امام به او نزدیک شد و با خوشرویی پرسید چقدر برای کاشت مزرعه هزینه کرده ای؟ مرد گفت: ۱۰۰دینار! امام پرسید: امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد غیب نمیدانم. امام دوباره پرسید: امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد: ۲۰۰ دینار! امام ۳۰۰ دینار به او داد و گفت: این ۳۰۰ دینار برای توست و محصولت هم برایت باقی است.
سپس به سوی مسجد رفت. آن مرد زودتر خود را به مسجد رساند و با دیدن امام کاظم برخاست و این آیه را بلند خواند: «اللَّه أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ». (خدا بهتر میداند رسالتش را کجا قرار دهد).
رفتارهای تربیتی امام (علیه السلام) در هدایت و پرورش دیگران منحصر به این نمونه نیست و سراسر زندگی پربرکت شان، مملو از چنین مثالهایی بود.