سوختن ساختمان پلاسکو در تهران می تواند تلنگری باشد ،تلنگری از نوع انسانی ،سترگ و جانسوزتلنگری بر مدیریت ، برای آنان که سکان کشتی مدیریت و قدرت را تصاحب کرده اند.
حمیده زعیمی
دی ماه امسال دی ماهی دلگیر و غم انگیز بود . مرگ سیاستمداری بزرگ خود به تنهایی کافی بود برای غم انگیز کردن دی ماه ۱۳۹۵ وضایعه از دست دادن هم وطنان آتش نشان این حزن و اندوه را عمیق و شدید تر کرد .
سوختن ساختمان پلاسکو در تهران می تواند تلنگری باشد ،تلنگری از نوع انسانی ،سترگ و جانسوزتلنگری بر مدیریت ، برای آنان که سکان کشتی مدیریت و قدرت را تصاحب کرده اند- ساختمانی که در آتش سوخت و تعدادی زیادی از آتش نشانان زیر آوار مانده اند وهنوز اطلاع دقیق از تعداد شهدا و جان باختگان ندارند ، با امکاناتی ضعیف به استقبال آتشی مهیب رفتند. در این روز های سخت هر اداره و نهاد و متولی به دنبال مقصر جلوه دادن ارگان های دیگر افتاده است و هیچکس مسئولیت را به عهده نمی گیرد.
چرا که ما فقط نام پدافند غیرعامل و مدیریت بحران را یدک می کشیم و از امکا نات کافی برای مواجهه با شرایط بحرانی بی بهره ایم .
پدافند دارای راهبردهایی است که شامل مقاوم سازی – ایمنی – مکان یابی حفاظت – آموزش و ایجاد فرهنگ و… است.
پدافند غیر عامل اهدافی را در بر می گیرد و از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد از جمله:
۱- موجب بقای نیروی انسانی می گردد۲- موجب صرفه جویی کلان اقتصادی در حفظ زیر ساخت های حیاتی دارایی و مالی می گردد.۳- ایجاد اثرات مثبت روحی و روانِی در شهروندان و مردم ۴- هم راستایی با سیاست های توسعه پایدار، خودکفایی، و حفظ استقلال ۵- سلب آزادی، ابتکار عمل از دشمن
شهر ها دارای کالبد هستند و هر شهر مجموعه ای از سلول های شهری است که جمعیت معادل ۵ هزار نفر و وسعتی معادل حدود ۵۰ هکتار را در بر می گیرد.
مجموعه ی این سلول های شهری فضای شهر را می سازد – فضای شهری در درون خود تأسیسات –تجهیزات – زیر بنایی –مسکونی – بهداشتی –خدماتی و نظامی را جای داده است که مقو له های گفته شده جمعیتی را به دنبال خواهد آورد که در صورت وقوع بلایای طبیعی به شدت از آنها تأثیر پذیرفته و گسیختگی نظام زندگی و وارد شدن ضررهای جانی و مالی فراوانی در شهرها می شوند.
یکی از معظلاتی که شهرها با آن دست بر گریبان هستند حوادث طبیعی و یا غیر طبیعی عمدی و غیر عمدی است
بحران به معنای وضعیتی است که روش های معمول فاقد کارایی است و
.ماهیت غیر مترقبه بودن غالب حوادث حوادث لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی دانشی تحت عنوان مدیریت بحران را ایجاد کرده است.
این مساله به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که قبل – حین و بعد از وقوع حوادث کاهش اثرات و آسیب پذیری انجام می گیرد این مسأاله ارتباط خاصّی با مدیریت شهری و برنامه ریزی شهری دارد و باید بکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و با تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند بافت و ساختار شهر -کاربری اراضی – شبکه های شبکه های ارتباطی وزیر ساختارهای شهری و… می توانیم تا حد زیادی اثرات ناشی از این حوادث را کاهش دهیم. جغرافیا و اقلیم تأثیر زیادی بر میزان آسیب پذیری شهر و منطقه در حوادث دارد – یاسوج شهری با عنوان پایتخت طبیعت ایران – با قرار گرفتن بر روی کمربند زلزله منطقه ای آسیب پذیر و حساس می باشد .
مهاجرت روستایان و رشد توسعه سریع شهر و افزایش تقاضای مسکن و عدم توجه به مکانیابی صحیح ، و همین طور عدم برنامه ریزی جهت جلوگیری از رشد لجام گسیخته شهر مشکلات فراوانی را به بار می آورد که باید پیش از این ،مورد عنایت و توجه مدیران شهر قرار بگیرد.
این شهر به جز از جهت شمال در مابقی جهات منتهی بر خروجی ها و ورودی هایی از این نوع پل هست ، پل هایی غیر استاندارد و بدون توجه به بار ترافیکی و میزان خروجی و ورودی – بدون توجه به حیاتی بودن این شریان ها و ارتباط آنها با کاربری های مرتبط و حساس همانند بیمارستان و مرکز خدمات رسانی در هنگام وقوع بحران .
حال اگر حادثه ای غیر مترقبه ای به وقوع بپیوندد- به راستی آیا مسئولان استان به این مهم پرداخته اند که چگونه با این مصائب برخورد کرده و تدابیر لازم اندیشه اند.؟
اگر قرار بر کمک امداد رسانی توسط نیروهای خارج از استان و شهرستان بدرون شهر باشد و یا نیازمند خروج خدمات و نیرو به خارج از شهر باشیم، با وجود این پل های باریک و غیر نرمال که که در روز های عادی سال به خصوص در تابستان شاهد پدیده ی ترافیکی در آنها هستیم،اصلا خدمات رسانی- امدادرسانی – و تخیله شهر و یا هر نوع عملیات پدافندی امکان پذیر است ، آیا امکانا ت لازم جهت مواجهه با بحران را در اختیار دارند؟
در حال حاضر در ساختمان های عمومی و مهم در سطح شهر پناهگاه و مکانی امن برای بحران و اضطرار وجود دارد .؟
طبق گفته یکی از نیروهای آتش نشانی برخی تجهیزات آن ها عمری سی ساله دارد و قدیمی است ، با این اوصاف خاموش کردن یک آتش سوزی معمولی هم برای این مجموعه کاری دشوار و سخت می باشد و امداد رسانی های گسترده تر بدون شک از توان آنان خارج هست .
این به معنای زنگ خطری است برای ما در شهر زیبای یاسوج،شهری جوان اما بحران زده،
شهری غنی اما فقیر .شهری که از الطاف خدا بهره مند است و از لطف مدیران بی بهره.
مدیران ارشد استانی و شهرستانی حادثه خبر نمی کند .قبل از وقوع ،علاج واقعه باید کرد.
به جای آنکه اصطلاح پدافند غیر عامل را در همایش ها و جلسات فقط در حد کلمات و شعار به کار ببرید با خود و وافعیت ها و مردم صادق باشید و تا پلاسکویی دچار بحران نشده است چاره ای بیندیشید .
باید در شهر شبکه های ارتباطی مناسب با جمعیت را در نظر گرفت، اهمیت دسترسی به شبکه های ارتباطی منطقه ای لازم می باشد – دسترسی به ایستگاه های امداد و نجات حائز اهمیت است- کاربری های ضروری سهل الوصول و با دسترسی راحت باشند-ساختمان های مهم و با ارزش استتار درستی داشته باشند.
برای کاهش این مخاطرات و آسیب ها راهکارهای فراوانی وجود دارد که به تعدادی
اشاره می شود :
۱- عدم تمرکز کاربری ها
۲- امکان خود کفایی واحد های منطقه های متفاوت
۳- هر واحد و سلول های دارای امکانات امداد و درمان مجزا باشد
۴- وجود انبار ها و پناهگاه های زیر زمینی مناسب و کافی
۵- ارتباط با شبکه حمل و نقل هوایی
۶- عدم استقرار کاربری های مهم خاص در یک مکان
۷- تعبیه زیر زمین های امن برای تمام ساختمان های عمومی
۸- تعبیه راههای امن فراربرای تمام ساختمان های عمومی
۹- قرار گرفتن بیمارستان ها و مکان یابی در مکان های با ارزش کم نظامی
۱۰- داشتن آمبولانس و تجهیز بیمارستان ها
۱۱- داشتن فضا و تجهیزات برای ارائه خدمات درمانی اضطراری
۱۲- عریض کردن راه های خروجی و ورودی به شهر جهت دسترسی آسان تر.
حمیده زعیمی
ارشد شهرسازی . فرهنگی و مدرس دانشگاه
