صدای جنوب:
خبرگزاری فارس کهگیلویه_مریم افشون_ ایران کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی است، در طول هزاران سال رسم و رسوم‌های مختلفی در آن شکل گرفته و نسل به نسل منتقل می‌شود.
یکی از برجسته‌ترین این رسومات «شب یلدا» است که نمادی از تمدن و فرهنگ ایرانیان در مواجهه با طبیعت و مفهوم زمان است، این شب با ویژگی‌های خاص خود از دوران پیش از اسلام و تمدن‌های باستانی ریشه دارد و هنوز هم در سرتاسر ایران و حتی در جوامع ایرانی تبار در سراسر جهان با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود.
در فرهنگ کهگیلویه و بویراحمد، شب یلدا به طور خاص با نام «شب چله» شناخته می‌شود این نام به دلیل اینکه شب یلدا در اولین شب از فصل زمستان و در آخر چله بزرگ «چله زمستانی» قرار دارد به کار می‌رود، در واقع چله به ۴۰ روز ابتدایی زمستان اطلاق می شود و در گویش های محلی این واژه به نوعی با این شب پیوند خورده است.
همانطور که در سایر مناطق ایران، شب یلدا یکی از مهم‌ترین جشن‌هاست در کهگیلویه و بویراحمد هم نیز این شب جنبه‌های خاص فرهنگی، اجتماعی و حتی معنوی خود را دارد.
مردم این منطقه این شب را به عنوان آغاز زمستان و در عین حال نمادی از روشنایی و پیروزی نور بر تاریکی می‌دانند و در این شب آداب و رسومات خاص خود را دارند که متمایز از سایر نقاط ایران است.
این آداب و رسومات همچون سایر مناطق ایران، بخشی از فرهنگ غنی و سنت های دیرینه این استان هستند که از نسل های پیشین به نسل‌های کنونی منتقل شده‌اند،
برخی از رسومات و آیین های شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد بازخوانی می‌کنیم؛جمع شدن خانواده ها و دیدار با اقوامیکی از مهم ترین ویژگی های شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد گردهمایی اعضای خانواده و اقوام است،
در این شب افراد به خانه بزرگترها می‌روند و همه اعضای خانواده از جمله پدران، مادران بچه‌ها و حتی بزرگترها گرد هم جمع می‌شوند، این شب به فرصتی جهت ایجاد همبستگی خانوادگی و انتقال خاطرات گذشته تبدیل می‌شود.جمع شدن خانواده‌ها و اقوام در شب یلدا به تقویت روابط انسانی، حفظ فرهنگ و ایجاد لحظات شاد و به یادماندنی کمک می‌کند،
این سنت‌ها نه تنها به جذابیت زندگی اجتماعی کمک می‌کنند، بلکه پایه‌های هویت فرهنگی را نیز مستحکم‌تر می‌سازند.
سفره یلدا در کهگیلویه و بویراحمد نیز مانند بسیاری از مناطق دیگر ایران، سفره یلدا با میوه‌های مخصوص این شب تزئین می‌شود، این سفره معمولاً شامل انار، هندوانه، سیب، خرمالو، لیمو و پرتقال است.انار به ویژه در این منطقه نماد شادی، برکت است و هندوانه نیز به عنوان نشانه ای از سرسبزی و پایان فصل خشکی و آغاز فصل بارندگی استفاده می‌شود و نارنگی و پرتقال نیز به عنوان میوه‌های فصل سرد سال در شب یلدا در این منطقه مصرف می‌شود.
این میوه‌ها به عنوان طعمی خوشمزه و ضد سرماخوردگی در شب یلدا محبوب‌اند.شعرخوانی و قصه‌گویی در این این استان به ویژه میان خانواده‌های بزرگ قصه‌گویی و شعرخوانی جزء لاینفک شب یلدا است، بزرگترها در جمع حضور دارند و قصه‌های قدیمی را برای جوان‌ترها تعریف می‌کنند،
این قصه‌ها معمولاً مربوط به آداب و رسوم کهن این منطقه هستند و می‌توانند داستان‌هایی از تاریخ، طبیعت و یا اساطیر ایرانی باشند.شعرخوانی نیز از رسوم مشترک شب یلدا در بسیاری از نقاط ایران است، در کهگیلویه و بویراحمد ی افراد به خواندن اشعار حافظ یا مولانا پرداخته و فال حافظ را در جمع باز می‌کنند، این امر در نزد مردم این منطقه موجب ایجاد فضای معنوی و صمیمی در شب یلدا می‌شود.
فال حافظ و شاهنامه خوانی یکی دیگر از رسومات رایج در شب یلدا گرفتن فال حافظ است، خانواده‌ها در این شب به کتاب حافظ رجوع کرده و با باز کردن تصادفی صفحه‌ای از کتاب، به دنبال پیام‌های معنوی یا پیش‌بینی‌هایی برای آینده خود می‌گردند، این سنت نه تنها در کهگیلویه یا بویراحمد بلکه در بسیاری از نقاط ایران و به ویژه در استان‌های جنوبی و غربی کشور نیز بسیار رایج است.
شاهنامه‌خوانی در شب یلدا به‌طور سنتی، یک سنت فرهنگی است که به حفظ هویت ایرانی، انتقال ارزش‌های اخلاقی و تقویت زبان و ادب فارسی کمک می‌کند.این آئین، علاوه بر جنبه‌های فرهنگی و تاریخی خود، فرصتی است برای ایجاد فضای معنوی، همبستگی خانوادگی و یادآوری مفاهیم انسانی که در این کتاب باستانی گنجانده شده است،
به‌طور کلی، شاهنامه‌خوانی در شب یلدا نه تنها از منظر ادبی، بلکه از لحاظ اجتماعی، فرهنگی و معنوی یک عنصر برجسته در حفظ و ارتقای فرهنگ ایرانی به شمار می‌آید.پختن غذاهای خاص شب یلدا غذاهای شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد بخشی از سنت‌های خاص این منطقه هستند که با طعم‌ها و مواد غذایی محلی خاص خود، اهمیت زیادی در این شب دارند،
این غذاها نظیر شله ماشکی، شِله شیری، کَلگ گوشت، دِنگو پخت و آش هایی نظیر: آش سبزی: این نوع آش به دلیل استفاده از سبزیجات محلی و تازه بسیار محبوب است و معمولاً با برنج یا عدس و گوشت به عنوان پایه تهیه می‌شود.آش رشته: آش رشته هم در شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد به همراه دیگر غذاهای محلی سرو می‌شود، این آش به طور معمول با سبزیجات معطر، رشته و لوبیا تهیه می‌شود و طعمی دلنشین دارد.
باقالی پلو و خورشت: این غذا در شب یلدا و به ویژه در خانواده‌هایی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، به عنوان غذای اصلی همراه با خورشت‌هایی مانند خورشت سبزی یا خورشت قیمه سرو می‌شود، باقالی پلو به دلیل استفاده از حبوبات و سبزیجات محلی طعمی خاص دارد.حلوا: حلوا یکی از دسرهای قدیمی و محبوب در شب یلدا است که در این منطقه به روش‌های مختلف مانند حلوا با آرد گندم، حلوا با خرما یا حلوا با شکر تهیه می‌شود،
این دسر خوشمزه معمولاً با گلاب، زعفران و دارچین معطر می‌شود.پودینگ و دسرهای خانگی: برخی خانواده‌ها در شب یلدا دسرهایی مثل پودینگ، کیک‌ها و دسرهای خانگی مانند مسقطی یا کیک‌های محلی تهیه می‌کنند که با آجیل و میوه‌های خشک تزیین می‌شود.نواختن موسیقی محلی موسیقی جزء لاینفک جشن‌ها و مراسمات کهگیلویه و بویراحمد است، در شب یلدا گروه‌های موسیقی محلی با استفاده از سازهای سنتی مانند “دهل” «طبل بزرگ» “عود” و “دبک” به اجرای موسیقی محلی می‌پردازند.این موسیقی‌ها به ایجاد فضایی شاد و پر انرژی در جمع خانواده‌ها کمک می‌کند و مردم به ویژه جوانان در کنار خانواده به شادی می‌پردازد، همچنین در برخی مراسم‌ها به یاد گذشته‌های دور انواع بازی‌های سنتی نیز اجرا می‌شود.در این شب بازی‌های گروهی می‌توانند به فضای جشن حیات و انرژی بیشتری ببخشند و روابط خانوادگی و اجتماعی را تقویت کنند، این بازی‌ها، چه سنتی و چه مدرن، نه تنها شادی و نشاط را به ارمغان می‌آورند، بلکه به انتقال ارزش‌ها و آداب شب یلدا به نسل‌های آینده نیز کمک می‌کنند.
آتش افروزی در برخی از مناطق کهگیلویه و بویراحمد رسم آتش افروزی در شب یلدا نیز رایج است، مردم آتشی در حیاط خانه روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند این آتش نمادی از گرما روشنایی و از بین بردن تاریکی‌های زمستان است، در کنار آتش گاهی به نقل از بزرگان راز و نیازهایی برای برکت و خوشبختی در سال جدید می‌پردازند.این یک آیین فرهنگی و معنوی است که نمادهایی از روشنایی، پیروزی نور بر تاریکی، همبستگی اجتماعی، برکت، ارتباط با طبیعت و اساطیر کهن را در خود جای داده است، این سنت، نه تنها به عنوان یک مراسم برای گرم کردن بدن‌ها در شب سرد زمستان، بلکه به‌عنوان ابزاری برای تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی، بیان امید و آرزو برای سال آینده و حفظ میراث فرهنگی و اساطیری این دیار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.هدایای شب یلدا در برخی خانواده‌ها هدیه دادن نیز جزء آداب شب یلدا است،
این هدایا معمولاً به صورت نمادین به افراد جوان‌تر خانواده داده می‌شود و به عنوان نشانه محبت و دوستی در نظر گرفته می‌شود، معمولاً این هدایا می‌تواند شامل میوه‌های شب یلدا لباس‌های جدید یا حتی مبلغ پول به عنوان “پول یلدا” باشد.با وجود گذر زمان و تغییرات در سبک زندگی، همچنان در کهگیلویه و بویراحمد، آیین‌های یلدا به قوت خود باقی است و مانند درختان بلوط این سرزمین که نماد پایداری و استواری هستند، فرهنگ و تاریخ این منطقه هم پابرجا است.
شب یلدا فراتر از یک جشن ساده است، این شب در واقع یک پیوند فرهنگی عمیق میان نسل‌ها و ارزش‌های فرهنگی است که می‌تواند به حفظ هویت ملی، تقویت پیوندهای اجتماعی و آموزش مفاهیم انسانی و طبیعی کمک کند.برای حفظ و تداوم این سنت در نسل‌های آینده، ضروری است که آداب و رسوم یلدا به‌طور خلاقانه و نوآورانه به نسل‌های جوان‌تر منتقل شود و در عین حال ارزش‌های اساسی این شب مانند همبستگی، امید، و احترام به طبیعت و زندگی به‌عنوان اصولی بنیادین در جامعه ایرانی باقی بماند.
