ترامپ درتدوین سیاست جدید خود درمورد ایران، اگر بخواهد از طریق فشار تنه ای به ایران بزند، ایرانیها برگ های چانه زنی مناسب را رو خواهند کرد و هرگزدرمقابل هیچ تهدیدی تسلیم نخواهند شد.
پایگاه خبری صدای جنوب:
درشرایطی که سرنوشت برجام درخطر است، قرار است ترامپ در تاریخ ۱۵ اکتبر نظر خود را به کنگره درمورد پایبندی ایران به برجام اعلام کند.بسیاری معتقدند که او عدم پایبندی ایران را اعلام و روابط ایران و آمریکا را به سمت خصومت علنی بازخواهد گرداند.
اینطور نیست که همه اعضاء دولت ترامپ با ترامپ موافق باشند. ژنرال ماتیس وزیر دفاع آمریکا علنا خواستار ماندن برجام شده و گزارشها حاکی از مخالفت تیلرسون وزیر خارجه با اعلام عدم پایبندی ایران است. تیلرسون اخیرا گفت: «از بزرگترین چالش های ما این است که بتوانیم رابطه ایران و آمریکا را تعریف کنیم. این رابطه هرگز یک اوضاع شاد و خوشحال کننده ای نداشته است. فکر می کنم اگر زمانی فرصت داشته باشیم که حرف بزنیم باید بگوییم آیا می خواهیم تا آخر عمرمان یا عمر فرزندان مان این روند را ادامه بدهیم؟ ما هرگز چنین گفتگویی را نداشته ایم».
حرف تیلرسون من را بیاد خاطره ای انداخت. روزی محسن رفیقدوست از فرمانده هان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به من گفت بعنوان وزیر سپاه وقت نزد امام خمینی (ره) رفتم و از ایشان اجازه خواستم که وزارتخانه سپاه را در محل سفارت سابق آمریکا تشکیل بدهم که ایشان ضمن مخالفت به من فرمودند «برای چه می خوای آنجا بروی ؟ مگر قرار است ما هزار سال با آمریکا ارتباط نداشته باشیم».
حقیقت این است که دهها سال قطع روابط دیپلماتیک، موجب شده که امریکا درک درستی از ایران نداشته و به همین دلیل استراتژی همه دولتهای گذشته آمریکا اعم از دموکرات و جمهوریخواه درمورد ایران شکست خورده است بجز یک مورد آنهم توافق هسته ای اوباما با ایران.
اگر دولت ترامپ مایل است نسلهای اینده دو ملت را از شر خصومتهای گذشته درروابط نجات دهد، باید درتعیین سیاست جدید خود درقبال ایران به پنج نکته کلیدی زیرتوجه کند:
نکته اول: ایرانیها با تمدن وتاریخی چند هزار ساله ، ملتی بسیار مغرور هستند. لذا رعایت اصل «احترام متقابل» جزء لاینفک روابط خارجی آنهاست. مقامات امریکایی درچند دهه گذشته عمدتا با زبان توهین وتهدید با ایرانی ها صحبت کرده اند. وزیر خارجه ایران درسفر اخیرش به نیویورک به من گفت: سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، توهین امیزترین سخنرانی یک رییس جمهور امریکا بعد از انقلاب بوده و لذا گفتگو با اومعنی ندارد.
نکته دوم: سیاست آمریکا درمورد«تغییر رژیم»درایران، نتیجه ای بجز خودزنی برای آمریکا نداشته است. دلیل اصلی بی اعتمادی ایران به امریکا نیزسیاست امریکا برای تغییر رژیم درایران بوده است. تیلرسون وزیر خارجه دولت ترامپ اولین مقام دولتی امریکا بود که بعد از انقلاب ١٩٧٩ ایران، رسما تغییر رژیم را سیاست دولت خود خواند درحالیکه دولتهای قبلی آمریکا درمواضع علنی عمدتا از «تغییر رفتار» صحبت میکردند.
اوباما در سخنرانی خود درمجمع عمومی سازمان ملل ٢٠١٣ رسما اعلام کرد که تغییر رژیم درایران سیاست او نیست. لذا اوباما توانست با ایران گفتگو و درمورد یکی از اختلافات کلیدی یعنی هسته ای به توافق بین المللی دست یابد. ایت الله خامنه ای رهبر عالی ایران نیزپاسخ نامه محترمانه اوباما را محترمانه داد اما اگر امروز ترامپ به رهبر ایران نامه بنویسد، پاسخی دریافت نخواهد کرد. بنابراین قدم کلیدی برای موفقیت گفتگو با ایران، کنارگذاشتن سیاست “تغییر رژیم” است.
نکته سوم: از زمان کودتای آمریکایی ۱۹۵۳ علیه حکومت مردمی مصدق در ایران، ملت ایران تنفر خاصی نسبت به مداخله آمریکا درامور داخلی خودشان دارند. برای مذاکره باایران، امریکا باید از مداخله در مسایل جناحی داخلی ایران پرهیز کند. وضعیت جناحهای اصولگرا یا اعتدال یا اصلاح طلب در ایران، همچون دمکرات و جمهوریخواه درآمریکاست. درتهران و واشینگتن، هرتوافقی بین ایران و آمریکا باید فراجناحی باشد درغیراینصورت شکست میخورد. چالشهایی که جمهوریخواهان برای برجام ایجاد کرده اند، نمونه روشن است. لذا گفتگوی ایران باید با رعایت ساختار و سلسله مراتب حکومتی ایران صورت گیرد.
نکته چهارم: دولت ترامپ مهمترین دلیل مخالفت با برجام را سیاستهای منطقه ایران خوانده است. پذیرش این واقعیت توسط امریکا مهم است که ایران بعنوان یک کشور بزرگ با منابع عظیم طبیعی و نیروی انسانی ، نگرانیها و منافع مشروع منطقه ای دارد. سیاستهای چند دهه گذشته امریکا درمورد نفی منافع مشروع منطقه ای و تلاش جهت انزوای ایران، موجب رشد نفوذ و اقتدار منطقه ای ایران همچون حوزه های سوریه، یمن، لبنان و عراق شده ومتقابلا نفوذ آمریکا درمنطقه همچون افغانستان ، یمن ، سوریه ، عراق و سایر مناطق کاهش یافته است.
بعد از انقلاب ۱۹۷۹، سیاست خارجی ایران براساس بازدارندگی ازتجاوز خارجی و تامین امنیت مرزهایش بوده است و نه براساس هژمونی درمنطقه. تجاوز عراق به خاک ایران و بحرانها وناامنی های متعدد درهزاران کیلومتر مرزهای ایران همچون مرزهای افغانستان و عراق و پاکستان، موجب شده تا ایران درمنطقه نقش فعال ایفاء کند.اگر چناچه امریکا مخالف رقابتهای خصمانه قدرتهای منطقه ای است، باید ازاستراتژی ایجاد یک سیستم همکاری منطقه ای در خلیج فارس بین قدرتهای سنگین وزن یعنی ایران و عراق و عربستان و دیگر أعضاء شش کشور شورای همکاری خلیج فارس، حمایت کند.
نکته پنجم: سابقه چند دهه «سیاست دوگانه فشار و دیپلماسی» آمریکا حاکی از شکست آن میباشد. بنظر میرسد که هدف دولت ترامپ از تشدید فشارهای اخیر علیه ایران، این است که ایران را از موضع ضعف به پای میز مذاکره بکشاند. روحیه ایرانیها اینگونه است که فشاررا بافشارپاسخ میدهند. جان کری درمقاله اخیرخود درواشینگتن پست اذعان کرده که آمریکا بهمراه سایرقدرتهای جهانی شدیدترین تحریمها علیه ایران را اعمال نمودند اما ایران درپاسخ ظرفیت غنی سازی خود راتا حدی افزایش داد که به ذخیره ساخت ۱۰ تا ۱۲ بمب هسته ای دست یافت. جان کری درمقاله خود اذعان کرد که ایران درآستانه بمب هسته ای قرارگرفته بود.
درسی که ترامپ باید از این واقعیت بگیرد این است که درتدوین سیاست جدید خود درمورد ایران، اگر بخواهد از طریق فشار تنه ای به ایران بزند، ایرانیها برگ های چانه زنی مناسب را رو خواهند کرد و هرگزدرمقابل هیچ تهدیدی تسلیم نخواهند شد.
حسین موسویان
