احداث سد شیو واقع در ۶۰ کیلومتری غرب دوگنبدان، روستای گل بابکان در حوضه فرعی جراحی زهره حدفاصل باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد و بخش رستم نورآباد ممسنی استان فارس یکی از دغدغه های اصلی مردم و مسئولان استان کهگیلویه وبویراحمد است که انتظار تکمیل ان را در دولت سیزدهم دارند.
محل سد مخزنی شیو واقع در ۶۰ کیلومتری غرب دوگنبدان، روستای گل بابکان در حوضه فرعی جراحی زهره حدفاصل باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد و بخش رستم نورآباد ممسنی استان فارس بوده است.
سد مخزنی شیو یکی از طرح های مهم مهار آبهای سطحی در سطح استان است.سد مخزنی شیو با هدف تنظیم آب از حوزه رودخانه زهره به منظور تامین نیازهای آب آشامیدنی، کشاورزی وصنعت شهرستانهای گچساران، باشت و رستم در استان فارس اجرا خواهد شد.
با بهره برداری از این طرح آب کشاورزی مناطق کوپن، کناره ار توابع نورآباد استان فارس، چالموره، لیراب، خان احمد، علی آباد از توابع شهرستان باشت و امامزاده جعفر از توابع شهرستان گچساران آبیاری می شود.
سد شیو با هدف مهار و کنترل سیلاب های رودخانه شیو با حجم ۵۵ میلیون متر مکعب و با تراز نرمال ۹۴۷ متر از سطح دریا با تنظیم سالیانه ۹۷.۴ میلیون متر مکعب از آورد ۱۵۸ میلیون متر مکعبی رودخانه شیو به منظور تامین آب شرب، صنعت، کشاورزی و توسعه گردشگری و بهبود محیط زیست مطالعه شد.
عملیات اجرایی احداث سد خاکی از نوع سنگ ریزه ای شیو بر روی رودخانه شیو در روستای حسین آباد از توابع شهرستان باشت با ارتفاع ۶۵ متر و طول تاج ۷۸۹ متر اجرا می شود.
داستان غم انگیز شیو
استان کهگیلویه و بویر احمد علی رغم داشتن حدود یک درصد مساحت کشور با بارندگی سالیانه بیش از ۱۱ میلیاردمتر مکعب و روان آب هشت و نیم میلیارد متر مکعب قریب به ۱۰ درصد توان آبی کل کشور را دارا می‌باشد.
استان با دارابودن حدود ۲۶۰ هزار هکتار اراضی زراعی و باغی، تنوع آب و هوایی منحصر به فرد در زمینه تولید انواع محصولات کشاورزی، دامی، گیاهان دارویی، آبزی‌پروری، زنبور عسل، گلخانه و غیره در صورت ایجاد زیرساخت‌های توسعه کشاورزی به ویژه مهار و انتقال آب به اراضی می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار کلیه نیازهای غذایی خود را تأمین و زمینه صدور انواع محصولات کشاورزی به سایر استانها و کشورهای همسایه را فراهم کند.
بارش‌های استان اغلب در ماه‌های آذر، دی، بهمن، اسفند و فروردین روی می‌دهد و در فصل بهار و تابستان که بیشترین نیاز و مصرف آب وجود دارد و هیچ گونه بارندگی در سطح استان اتفاق نمی‌افتد.
اینجاست که متخصصین علوم آب و هیدرولوژی تنها گزینه علمی و مدیریتی جهت تأمین آب کشاورزی، صنعت، شرب، خدمات و گردشگری در استان کهگیلویه و بویر احمد را مهار آبهای سرگردان می‌دانند.
مهار آب در زاگرس تنها از طریق احداث سدهای مخزنی می‌باشد تا بتوان سیلاب‌ها را کنترل نموده و از بروز خسارت‌های بارندگی و سیل جلوگیری و آب حاصل از آن را برای فصل خشک در اختیار کشاورزان و صنایع قرار داد.
احداث سد شیو بهترین راه حل تنش های آبی روستاهای شهرستان باشت بوده است، اما این طرح حذف و پیگیری نشد و طرح آبرسانی پمپاژ ایستگاه های پمپ آب شهر باشت جایگزین آن شد، گزینه ای حداقلی که جوابگوی نیازهای شرب و کشاورزی و صنعت شهرستان باشت نخواهد بود.
این سد با هدف بهبود و توسعه کشاورزی در دشت‌های باشت، تأمین نیاز آب شرب و صنعت منطقه طراحی شد، و از سال ۱۳۹۰ تا ۹۴ در دستور کار قرار داشت.
سال ۱۳۹۰ استاندار وقت کهگیلویه و بویراحمد خبر از اتمام فاز اول مطالعات سد شیو با هزینه چهار میلیارد و ۲۰۰میلیون ریال خبر داد و افزود: برای مطالعات فاز دوم این سد نیز حدود هفت میلیارد ریال باید هزینه شود.
استاندار وقت کهگیلویه و بویراحمد اظهار کرد: سد “شیو” با اعتبار ۷۰۰ میلیارد ریال با هدف تامین آب کشاورزی، شرب و صنعت دو شهرستان باشت و بخشی از گچساران احداث می شود.عملیات اجرایی این سد پس از تکمیل مطالعات فاز دوم در سال ۹۱آغاز می شود.
تنگ شیو ممسنی نام یکی از رودخانه‌های استان فارس می‌باشد. سرچشمه رود، تنگه گجستان است که در مرز استان کهگیلویه و بویراحمد و استان فارس قرار دارد. این تنگه در دامنه سردسیری کوه زرآورد قرار دارد که چشمه‌ای پر آب در آن می‌جوشد.
۲۶ آبان سال ۱۳۹۳ پیمانکار پروژه مشخص شد.کنسرسیوم قرارگاه خاتم‌الانبیاء شاخه سپاه سد به عنوان پیمانکار، شرکت مهندسی مشاور سکو به عنوان مشاور و شرکت ساینومک چینی به عنوان فاینانسر و تأمین‌کننده مالی با قرارداد ۷۲۳ میلیون یوان چین به عنوان برنده مناقصه اعلام شد.بانک کشاورزی بانک عامل طرح شو، با توجه به مشخص شدن قیمت کنسرسیوم نسبت به اصلاح مجوز کمیسیون ۲۱۵ به میزان ۱۳۰ میلیارد ریال همچنین مشخص شدن بانک عامل و مجوز شورای اقتصاد اقدام شد.
مجوز شورای عالی اقتصاد در ۲۷ اسفند ماه سال ۱۳۹۳ به مبلغ ۸۶۱ میلیون یوان چین از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور صادر گردید که پس از مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بررسی اسناد از طرف بیمه ساینا شور، مشخص شدن بانک عامل چین و گشایش اعتبار LC و همچنین مشخص شدن وضعیت تملک اراضی مردم منطقه پیش‌بینی شد که عملیات اجرای طرح آغاز شود.
با وجود مشخص شدن پیمانکار طرح، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد در سال ۱۳۹۵ خبر از عدم احداث سد داد. “علی لطفی” در روز نهم تیرماه ۹۵ گفت: براساس تصمیم جدید وزارت نیرو، “سد شیو گچساران” دیگر ساخته نمی شود و بجای آن طرح جایگزینی اجرایی می شود.در طرح جایگزینی، ایستگاههای پمپاژ اجرا و در فاز اول بیش از ۳ هزار هکتار از اراضی کشاورزان به زیر آب می رود.
با احداث سد شیو بیش از ۱۴ هزار هکتار از زمین های کشاورزی باشت زیر آب می رفت، اما طرح پمپاژ آب شهرستان باشت فقط ۳ هزار هکتار از این زمین ها را پوشش می دهد. چرا سد شیو که می توانست عامل تحول در باشت باشد و اگر مسئولان امر از جمله نماینده مردم و دولت پیگیری می کردند تاکنون این سد به بهره برداری رسیده بود.
جایگزینی طرح پمپاژ آب با سد شیو غیرکارشناسی بود
شهرستان باشت یکی از مناطق سکونتگاهی انسان از دوره های کهن تاریخ تاکنون بوده که با وجود پتانسیل های زیاد به دلیل بی توجهی های دولت های گذشته از توسعه عقب ماند.
شهرستان باشت علی رغم برخورداری از منابع قابل توجه آب با مشکلاتی نظیر تنش آبی مواجه است. سالهای زیادی است که با شروع فصل گرما بیش از ۵۰ روستای شهرستان باشت با مشکل تنش آبی مواجه می شود، از طرفی شغل اکثر مردم این شهرستان کشاوزی است و پایداری آب کشاورزی یکی از نیازهای مهم مردم این منطقه است.
نماینده مردم شهرستان های گچساران و باشت در مجلس شورای اسلامی ساخت سد شیو باشت در این شهرستان را ضروری دانست و گفت: بیش از ۱۰هزار میلیارد ریال برای ساخت این طرح آبی نیاز است.
سید ناصر حسینی پور افزود: در صورت ساخت این سد ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی این شهرستان آبیاری خواهد شد.
وی بیان کرد: جایگزین طرح آبرسانی پمپاژ ایستگاه های پمپ آب شهر باشت در طی سال های گذشته به جای سد شیو در این شهرستان یک کار اشتباه از سوی متولیان امر بود.
حسینی پور اظهار کرد: تاکنون برای طرح آبرسانی پمپاژ ایستگاه های پمپ آب شهر باشت بیش از چهار هزار ۵۰۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
نماینده مردم شهرستان های گچساران و باشت در مجلس شورای اسلامی گفت: در صورت تکمیل این طرح بیش از سه هزارو ۵۶۰ هکتار از زمین های کشاورزی امام ضامن باشت آبیاری خواهند شد.
حسینی پور ادامه داد: هم اکنون بیش از یکهزارو ۷۰ میلیارد ریال پیمانکار برای ساخت طرح آبرسانی پمپاژ ایستگاه های پمپ آب شهر باشت طلبکار است و طبق نظر کارشناسان برای تکمیل این طرح بیش از هشت هزار میلیارد ریال دیگر اعتبار نیاز است.
وی ابراز کرد: این طرح آبی با بیش از ۱۲هزار میلیارد ریال اعتبار بیش از سه هزار و۵۶۰ هکتار زمین را آبیاری خواهد کرد در حالی که با ساخت سد شیو به مدت چهار سال ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی آبیاری خواهد شد.
نظر وزیر نیرو در خصوص سد شیو
۲۶ تیرماه سال گذشته، وزیر نیرو در رابطه با سد شیو، تصریح کرد: دولت سیزدهم تمام تلاش خود را برای آبرسانی به مناطق محروم و کم برخوردار کشور انجام داده است.
علی اکبر محرابیان عنوان کرد: با توجه به تنش آبی شهر باشت طرح اضطراری آبرسانی به این شهر پس از صدور مجوز های لازم اجرا خواهد شد.
وی تاکید کرد: در صورتی که سد شیو باشت از لحاظ فنی و مسائل کارشناسی مشکلی نداشته باشد عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد.
سد شیو در دست پیگیری است
استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: سد شیو در دست پیگیری است که این استان و استان فارس هر دو از آن بهره مند خواهند شد.
احمدزاده ابراز کرد: با بهره برداری از این سد کشاورزی منطقه رونق جدی خواهد گرفت و قرار است ۳۵ هزار هکتار زمین را آبیاری کند.
وی ادامه داد: مطالعات آن تمام شده و با وجودی که محل استقرار آن در استان فارس قرار دارد ولی بهره استان کهگیلویه و بویراحمد از این سد نسبت به فارس بیشتر است.
احمدزاده بیان کرد: طرح جامع آن قرار است از منطقه باشت تا خان احمد و دشت امامزاده جعفر لوله کشی شود و آب آن ثقلی است و مناطق استان از جمله باشت و روساهای اطراف آن، کوپن و ممسنی و دهنو ها در فارس را متحول می کند.
سد مخزنی شیو یکی از طرح های مهم مهار آبهای سطحی در سطح استان بشمار می رود که با هدف تنظیم ۸۱ میلیون متر مکعب آب از حوزه رودخانه زهره به منظور تامین نیازهای آب آشامیدنی، کشاورزی وصنعت شهرستانهای گچساران، باشت و رستم در استان فارس اجرا خواهد شد.
شیو در یک نگاه
سد شیو با هدف مهار و کنترل سیلاب های رودخانه شیو با حجم ۵۵ میلیون متر مکعب و با تراز نرمال ۹۴۷ متر از سطح دریا با تنظیم سالیانه ۹۷.۴ میلیون متر مکعب از آورد ۱۵۸ میلیون متر مکعبی رودخانه شیو به منظور تامین آب شرب، صنعت، کشاورزی و توسعه گردشگری و بهبود محیط زیست مطالعه شد.
این سد با اخذ تمام مجوزهای لازم از جمله تخصیص آب، زیست محیطی، پدافند غیرعامل و موارد دیگر در سال ۱۳۹۱ با تکمیل مطالعات وارد فاز اجرایی شد که در دولت یازدهم قبل از عملیات اجرایی متوقف شد.
تامین آب اراضی کشاورزی مستعد با کشت چهار فصل در شهرستان های باشت و گچساران (کهگیلویه و بویراحمد) و رستم (استان فارس) به میزان ۱۵ هزار هکتار، تامین آب شرب باشت، تامین آب صنایع و شهرک های صنعتی در مناطق پایین دست، تامین آب طرح های گردشگری و توسعه صنعت گردشگری منطقه، تولید انرژی برقابی، بهبود محیط زیست رودخانه شیو از دستاوردهای اجرای این سد است.
ایجاد تولید، اشتغال پایدار و مستقیم به میزان حداقل ۳۰ هزار نفر در شهرستان های باشت، گچساران و رستم و استفاده ثقلی از آب بدون مصرف برق، کاهش فقر و بیکاری و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها خواهد بود.
در اثر اجرای این سد سالیانه حداقل پنج هزار میلیارد تومان درآمد کشاورزی در سه شهرستان پایین دست حاصل خواهد شد که مستقیم به جوامع محلی و روستاها وارد خواهد شد.
نسبت فایده به هزینه طرح B/C بر اساس محاسبات صورت گرفته ۱.۵۳ خواهد بود که یکی از توجیه پذیرترین سدهای کشور است.
نوع سد خاکی با هسته رسی، ارتفاع سد ۵۸ متر، طول تاج ۷۸۹ متر، حجم مخزن ۵۵ میلیون متر مکعب و حجم کنترل سالیانه ۹۷.۴ میلیون متر مکعب است و اعتبار مورد نیاز جهت اجرا و تکمیل طرح ۲۰ هزار میلیارد ریال و هم اکنون پیشرفت فیزیکی آن ۱۰ درصد است.
تحقق عدالت رویکرد غالب دولت مردمی سیزدهم است و تحقق آن در تمامی حوزه ها به وِیژه حوزه تامین منابع آبی پایدار ملموس است و امید است با وفاق و همدلی پنج سد آبریز، تنگ سرخ، پراشکفت، شیو و سقاوه به عنوان سدهای تاثیر گذار در استان کهگیلویه و بویراحمد ساخته شود تا مردم از نعمت آب در حوزه های مختلف بهره مند شوند و زمین های تشنه شهرستان های این استان سیراب شوند.
حجم آب تجدید پذیر استان کهگیلویه و بویراحمد ۹هزار ۲۲۳ میلیون متر مکعب است که یک هزار ۷۰ میلیون متر مکعب آن سالانه مهار می شود و ۹۰ درصد آن از استان خارج می شود.
