گنجینه گرانبهای گیاهان دارویی کهگیلویه و بویراحمد سالیان متمادی است که به تاراج می رود و زنگ خطر انقراض این گونه های گیاهی ارزشمند به صدا درآمده و بازار حراج آن ها داغ است.
به گزارش صدای جنوب کهگیلویه و بویراحمد رویشگاه بیش از ۲ هزار گونه گیاهی است که طبق بررسی ها از این تعداد ۴۷۰ گونه آن دارویی است.
این استان دارای ۴۶ گونه گیاهی بومی و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا شامل باریجه، آنغوزه و گزانگبین است که به وفور در ارتفاعات این سرزمین یافت می‌شود.
گیاه دارویی به موادی گفته می شود که همه یا بخشی از آن به صورت تازه، خشکیده و یا فرآوری شده برای تشخیص، درمان، پیشگیری و حفظ بهداشت بدن انسان به کار می رود.
بیلهر، جاشیر خوراکی، کنگر، تره کوهی، کلوس، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، درمه، برنجاس، خشت، چوش، سیاه دانه و کاسنی از جمله گیاهان دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد است.
این گیاهان در کهگیلویه و بویراحمد در فصل های بهار و تابستان با هجوم سود جویان روبه رو می شوند.
گیاهانی که از روی طمع و یا شاید هم به دلیل نداری و کم پولی کاسبانش بر باد می روند و سرنوشت غم انگیزی دارند.
کودکان، زنان و مردان این دیار در چهار راه سینما معروف به سبزی فروشان یاسوج برای فروش بیشتر و غارت این گیاهان از هم سبقت می گیرند.
هشدارهای کارشناس محیط زیست در خصوص ریشه کنی گیاهان دارویی
کارشناس محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد می گوید: این استان رتبه نخست فرسایش خاک در کشور را به خود اختصاص داده است(نزدیک به ۲ درصد) که ریشه کنی گیاهان خوراکی و دارویی بر سرعت این فرسایش افزوده است.
هادی سینایی می افزاید: فقر روزانه منابع آبی، شاهد دیگری از رفتار نادرست ما با طبیعت و گیاهانی است که نقش بسزایی در نفوذ آب به زمین و تقویت سفره های آبی دارند.
وی تصریح کرد: با روش نادرست بهره برداری که ما از این گیاهان در پیش گرفتیم و به دلیل عدم توازن بین بهره برداری و بازسازی منابع ، نباید متعجب شویم که در آینده ای نه چندان دور هیچ آثاری از این گیاهان نبینیم.
کارشناس محیط زیست ادامه داد: آنچه شاهدیم این است که ، در استفاده از این گیاهان، اندام ریشه است که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد و قبل از اینکه برگ های آن باز شود و گیاه فرصت گل دهی پیدا کند، بوسیله عده ای کنده و به بازار عرضه می شود و همین دلیل اصلی عدم احیا مجدد توسط گیاه است که در نتیجه شاهد فقیر تر شدن پوشش گیاهی سالانه در مناطق هستیم .
وی بیان کرد: زمان چینش گیاهان کنگر از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه است ،اما به دلیل تغییرات اقلیمی ،گرمی هوا رویش این گیاهان به جلو افتاده و متاسفانه قبل از هر فرصتی برای تکثیر و تکامل ، بی رویه برداشت می شود و همین باعث شده ،رویشگاه این گیاهان در کوههای استان بشدت کاهش پیدا کند .
سینایی ابراز داشت: متاسفانه عدم آشنایی بوته کنان با شیوه های تولید مثل این گیاهان، یکی دیگر از عوامل کاهش سالانه این سرمایه ها است.
وی تصریح کرد: اگرچه فقر و بیکاری و نبود شغلهای پایدار برای تامین معیشت برخی از مردم به شغل های کاذب وابسته شده ،اما گره دادن تامین معیشت به فروش گیاهان خوراکی اشتباهی بزرگ است که با دست خود و ناخواسته درحال تیشه زدن به ریشه آینده فرزندان خود هستیم.
دیدگاه فروشندگان گیاهان دارویی در استان
یکی از فروشندگان بیلهر که زن میانسالی است می گوید: با فروش گیاهان طبیعی و دارویی مخارج خود و خانواده ام را تامین می کنم.
وی افزود: هر ساله در فصل بهار درآمد خوبی از این طریق به دست می آوردم.
پیرمردی که دسته های «بن سرخ» را در دست داشت نیز گفت: هر روز صبح به این چهار راه در شهر یاسوج می آیم و از یک واسطه این گیاه را می خرم و می فروشم.
وی ادامه داد: به نظرم شغلی راحت و بی دردسر است و مشتری هم بسیار داریم.
جوانی که مشغول فریاد زدن برای فروش دسته های گیاه «کارده» بود نیز بیان کرد: سرگرمی و شغلی ندارم و تنها از این طریق پول به دست می آورم.
وی ابراز داشت: تمام خانواده من همراه با هم یک روز گیاه می چینیم و روز دیگر آن را روانه بازار می کنیم.
بیش از سه هزار کیلوگرم گیاه بیلهر در کهگیلویه و بویراحمد کشف شد
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد گفت: سه هزار و۲۰ کیلوگرم گیاه خوراکی بیلهر از سودجویان در استان کشف و ضبط شده است.
سرهنگ محمد داور با اشاره به اینکه بوته کنی گیاهان کمیاب دارویی نظیر بیلهر،جاشیر و بن سرخ ممنوع است اظهار داشت: این میزان گیاه خوراکی در تعطیلات نوروزی امسال از چهار دستگاه خودرو کشف شده است.
وی بیان کرد: پرونده های این سودجویان هم اکنون در حال سیر مراحل قانونی است.
بیلهَر یا کندل کوهی (نام علمی: Dorema aucheri) یکی از گیاهان خانواده چتریان است که در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲ هزار و۵۰۰ متر در استان های واقع در رشته کوه زاگرس به ویژه چهارمحال و بختیاری ،کهگیلویه و بویراحمد و فارس می‌روید.
مردم بومی این گیاه را همراه با ماست یا به صورت ترشی مصرف می‌کنند.
در سال های اخیر این گونه گیاهی به دلیل تجارت از سوی برخی افراد به صورت بی رویه ای استفاده می شود که سبب ورود جدی سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی به این مساله شده است.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد همچنین از توقیف سه محموله زغال شامل ۲۰ کیسه از سودجویان در استان خبر داد.
تخریب و حمل غیر مجاز گیاهان دارویی جرم محسوب می شود
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد ادامه داد: براساس قانون مجازات اسلامی هرگونه عملیات تخریب منابع طبیعی و یا حمل غیرمجاز گیاهان دارویی، خوراکی و صنعتی بدون مجوز جرم محسوب می شود.
داور اظهار داشت:در صورت مشاهده بوته کنی گیاهان به ویژه کمیاب مرتعی مانند بیلهر، جاشیر و بن سرخ خاطیان پس از تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی می شوند.
وی بیان کرد:۲۰ گروه برای برخورد با بوته کنی گیاهان مرتعی در مناطق گرمسیری و سردسیری استان فعالیت می کنند.
داور تأکید کرد:این کارگروه ها متشکل از دیده بان های منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد،تشکل های مردمی و با همکاری دهیاری ها، شوراهای اسلامی روستاهای نزدیک به عرصه های طبیعی فعالیت می کند.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد تاکید کرد: اکیپ های حفاظت از مراتع تا پایان برداشت گیاهان در مراتع ( بهار سال ۱۴۰۰ )فعالیت می کنند.
داور از روند افزایشی دخالت های انسانی، تخریب و تاراج بی رحمانه منابع طبیعی به ویژه گیاهان مرتعی و خوراکی کهگیلویه وبویراحمد ابراز نگرانی کرد و افزود: این رویه طبیعت زیبای استان را نابود می کند.
وی بر لزوم مشارکت مردم در صیانت از گونه های گیاهی ، دارویی و حفظ طبیعت تاکید و ادامه داد:روند تخریب منابع طبیعی باعث محروم ماندن نسل های آینده از بسیاری از گیاهان خوراکی و دارویی می شود.
این روزها به راحتی برخی مردم در حال تخریب و حمل گیاهان دارویی اند اما برنامه مدون و بازدارنده ای که یارای مقابله با این سو استفاده ها باشد به چشم نمی خورد.
فروشندگان گیاهان دارویی به آسانی مشغول کاسبی اند و در سایه برخی غفلت ها کار خود را به پیش می برند.
مخربان طبیعت آسوده تر از گذشته در بازار سبزی فروشان جولان می دهند و بازار تاراج گیاهان دارویی داغ داغ است.
بهره برداری از طبیعت باید به گونه ای انجام شود که کمترین میزان تخریب را بر این محیط ها تحمیل کند و طبیعت توان بازسازی منابع خویش را پیدا کند.
برنامه ریزی مستمر و مدون برای استفاده بهینه از ظرفیت گیاهان دارویی موجود در استان می تواند تا حدود بسیاری مانع از تخریب گیاهان دارویی استان شود.
موضوع سند توسعه گیاهان دارویی و پژوهشکده این گیاهان در سال‌های متمادی در نشست های مسئولان مطرح می شد اما آن گونه که باید کاری از پیش نبرده اند و باید کارهای بیشتری برای حفاظت و توسعه این گنجینه های ارزشمند صورت گیرد.
البته باید در نظر داشت که بدون همراهی، مشارکت و همکاری مردم حراست و صیانت از منابع ملی و طبیعت ناممکن است.
کهگیلویه و بویراحمد ۱۲ درصد مراتع حوزه زاگرس را در خود جای داده است.
براساس آمار وجود مساحت مراتع این استان ۵۱۹ هزارو ۲۳۶ هکتار است.
۱۲ درصد از مراتع کهگیلویه وبویراحمد غنی، ۲۸ درصد نیز دارای پوشش گیاهی متوسط و مابقی فقیر است.
وجود بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ گونه گیاه دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد یکی از ارزشمندترین گنجینه های ناشناخته در این استان به شمار می رود.
کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن بیش از ۴۰۰ گونه گیاه دارویی یکی از مستعدترین استان‌های کشور در این عرصه است.
منبع خبرگزاری ایرنا
