تولید گازهای سمی و دود سیاه ناشی از سوخت خودروهای پرشمار و محیط بسته و بدون تهویه هوا دو تونل طویل در مسیر جاده یاسوج به بابامیدان را به تاریک خانه ای نفس گیر تبدیل کرده است که علاوه بر خطر بروز انواع بیماری‌ها و حتا سرطان ها عبور از این تونل‌های دهشتناک خود بستری نا ایمن برای وقوع حوادث خطرناک را سبب شده است.
با افزایش بار ترافیکی و ایجاد راه بندان در شاهراه‌های شهری، مهندسان به فکر انتقال بخشی از بار ترافیکی درون شهری به زیر زمین افتاده اند و به تدریج ساخت تونل‌های بزرگ درون شهری و برون شهری رواج پیدا کرده اند.
محور ارتباطی یاسوج به بابامیدان با ۹ تونل یکی از جاده های ترانزیتی و پرترافیک جنوب کشور بشمار می رود و در طول شبانه روز بخش زیادی از ترافیک مرکز به جنوب کشور از محور ارتباطی یاسوج – خوزستان و استان بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و بندرهای جنوبی از جاده بابامیدان – یاسوج انجام می گیرد.
تونل شماره چهار از سمت بابامیدان به یاسوج به طول دو کیلومتر و تونل بعد از آن به طول بیش از یک کیلومتر به لحاظ وجود توده های از گازهای آزاردهنده اگزوز ماشین های سنگین و فرسوده یک مخاطره ای برای مسافران دارای مشکلات تنفسی،کودکان و افراد سالخورده و دلهره ای برای رانندگانی است که همواره در این مسیر تردد دارند و هیچ گونه جایگاه تهویه ای از همان ابتدای مطالعه طرح در نظر گرفته نشده است.
تونل‌ها محیط‌های بسته‌ای هستند که به علت تردد وسایل نقلیه موتوری آلودگی هوا در آن محرز و مشخص است. گازهای اصلی که در تونل ها خطر ایجاد می کنند گازهایی مانند متان، مونوکسیدکربن، دی اکسید کربن، سولفید هیدروژن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، آمونیاک و فرمالدئید هستند.
بر اساس آخرین گزارش ها، با محاسبات صورت گرفته و با اندازه‌گیری میزان آلاینده‌های هوا در تونل های شماره چهار و پنج جاده یاسوج به بابامیدان از سوی دانشگاه علوم پزشکی و سازمان محیط زیست این استان میزان مونوکسید کربن، دی اکسید کربن و گوگرد بیش از میزان استاندارد گزارش شده است
این جاده به دلیل داشتن مناظر بکر و زیبا از درختان بلوط و بنه و گیاهان مرتعی یکی از جاده های گردشگری استان هم محسوب می شود اما این مزیت در جاده یاسوج به بابامیدان نادیده گرفته شده و آنچنان به جاده رسیدگی نشده است.
از سوی دیگر از لحاظ پدافندی هم باید امنیت مردم در این تونل ها تضمین شود به گونه ای که وجود هر رخداد عمدی و تصادف در این تونل ها سبب قفل شدن ارتباط جنوب با شمال کشور می شود و این مسیر قفل و خسارت های جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
چنانچه خودرویی در این تونل ها خراب و یا تصادف رو در رویی زخ بدهد به دلیل طویل بودن مسیر فرار سرنشینان از خودروها و تونل سخت خواهد بود و بیماران تنفسی، کودکان، سالخوردگان و زنان باردار در این تونل ها گیر افتاده و به دلیل عدم تهویه هوا و وجود گازهای سمی توان رسیدن به انتهای تونل را نخواهند داشت و جان آن ها به خطر می افتد.
دکتر یحیی حسینی پزشک عمومی گفت: عبور روزانه افراد از این مسیر خطرناک است زیرا گازهای سمی موجود در این تونل ها در طولانی مدت سبب بروز مشکلات تنفسی شدید و انواع سرطان ها خواهد شد.
این پزشک عنوان کرد: گروه‌های حساس و خطرپذیر همچون بیماران تنفسی و آسمی، سالخوردگان، کودکان در معرض خطر هستند و باید تدبیر جدی برای معضل تهویه هوای این تونل ها شود.
هراس در مسیر عبور
یکی از رانندگان تاکسی برون شهری یاسوج دراین باره گفت: بیش از سه سال است که در این مسیر کار می کنم و بر اثر گاز های سمی تونل های جاده یاسوج به بابامیدان دچار آلرژی تنفسی شده ام، روزهای تعطیل که حجم ترافیک سنگین تر می شود اینجا به جهنم دوهای سیاه و غلیظ تبدیل می شود.
محمد کریمی افزود: تونل های شماره چهار و پنج همواره محل بروز تصادفاتی سنگین و دردناکی بوده اما تاکنون برای رفع مشکلات آن که از جمله نبود سیستم تهویه مناسب راه حلی اندیشیده نشده است و مجبوریم با ترس و دلهره از این جاده عبور کنیم.
یکی دیگر از رانندگان گفت: اگر کسی در این تونل ها خودرویش خراب و یا بنزین تمام کند باعث رقم خوردن اتفاقات تلخ و جبران ناپذیر خواهد شد.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه مراودات و ارتباطات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زیادی بین کهگیلویه و بویراحمد و فارس و دیگر استان های جنوبی از طریق این مسیر صورت می گیرد نیاز است هر چه سریع تر چاره ای اساسی برای تهویه این تونل ها اندیشیده شود.
نیاز ضروری این ۲ تونل طویل به نصب جت فن
جت فن ها یا همان توربوفن ها جزو یکی از بهترین هواکش های آکسیال هستند که فن های به کار رفته در آن‌ها به صورت محوری تعبیه شده و قادر به تهویه هوا در حجم بالایی می باشند. به دلیل قدرت بالایی که جت فن ها دارد، برای تهویه هوای معادن، پارکینگ های عمومی، تونل ها، سینما ها و مکان های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: وجود گازهای سمی و خطرناک در تونل های مسیر یاسوج به بابامیدان نصب جت فن ها را ضروری کرده است.
حمیدرضا پیمانجو افزود: از مجموع ۹ تونل موجود در مسیر جاده یاسوج به بابامیدان، تونل شماره یک تا تونل شماره چهار از سمت یاسوج در حوزه استحفاظی استان کهگیلویه و بویراحمد است و کار روشنایی و رنگ آمیزی این تونل ها در این پنج ماه تا حدود زیادی انجام شده و برای عبور و مرور استاندارسازی شده اند.
وی تاکید کرد: مابقی تونل ها در حوزه استحفاظی استان فارس است و اعتبار بهسازی این مسیر به همان استان تعلق می گیرد.
آلاینده‌ها و گازهای داخل تونل باید تخلیه شوند
طبق تحقیقات یکی از مهندسان حوزه عمران و معماری، بسیاری از آلاینده‌هایی که توسط خودروها به هوا تزریق می‌شوند سمی بوده و بنابراین برای تامین سلامت سرنشینان خودروها مخصوصا هنگام ترافیک‌های سنگین و راه بندان‌ها و احتمال بروز سوانحی که موجب تولید گازهای داغ و آتش سوزی می‌شوند، تهویه داخل تونل‌ها را به امری لازم و حیاتی بدل کرده است.
طبق این تحقیق، میزان اکسیژن مورد نیاز برای تنفس طبیعی حدود ۲۰ درصد می‌باشد که این میزان اگر به ۱۵ درصد برسد موجب سرگیچه می‌شود. آمار نشان می‌دهد که برای بعضی افراد رسیدن اکسیژن به میزان ۱۲.۵ درصد سبب مرگ شده و برای افراد عادی این عدد به ۶ درصد است که رسیدن به میزانی کمتر از این عدد منجر به مرگ افراد می‌شود.
گاز مونوکسید کربن CO که بی رنگ و بی بو بوده و راحت تر از اکسیژن به خون جذب می‌شود. تراکم ۰.۰۱ درصد موجب سردرد و حالت تهوع می‌شود و تراکم بالای ۰.۲درصد مهلک می‌باشد. اکسید کوکرد SO۲ در تراکم کم سبب سوزش اعضای مخاطی می‌شود. اگر میزان آن در سوخت مصرفی به بالای ۰.۵ درصد برسد می‌تواند خطرناک باشد.
اکسید نیتروژن NO گازی سمی بوده که در تراکم بالا سبب سوزش‌های شدید که در دستگاه تنفسی می‌شود که به علت هدف گرفتن ریه ممکن است سبب مرگ افراد شود. سولفید هیدروژن H۲S به شدت سمی بوده و در تراکم ۰.۰۶ درصد سبب بروز آسیب‌های حاد می‌شود.دی اکسید کربن CO۲ در تراکم ۵ درصد نفس کشیدن را دشوار می‌کند و در تراکم‌های ۱۰ درصد غیر قابل تحمل می‌شود.
یکی از مسائلی که باید در طراحی این سازه‌ها به آن توجه کرد، مسأله تهویه تونل‌ها است. وسایل نقلیه حین عبور از تونل انواع مختلف گازها و آلاینده‌ها را از طریق اگزوز به هوا تزریق می‌کنند و سیستم‌های تهویه نقش رقیق کردن این آلاینده‌ها و هدایت آن‌ها به بیرون از تونل را ایفا می‌کنند.
در این تحقیق آمده است که میزان هوای مورد نیاز برای تهویه تونل، تابع فاکتورها زیادی است و با روش‌ها متعددی محاسبه می‌شود که فاکتورهایی همچون میزان مجاز آلودگی، ضریب اطمینان، مقدار گاز منوکسید کربن، نوع سوخت، تعداد خودروها در یک کیلومتر، شیب تونل، ارتفاع از سطح دریا، دمای محیط، تعداد خودروهای سبک و سنگینی که از تونل در واحد زمان عبور می‌کنند، و فاکتورهای دیگری که در این معادلات مد نظر قرار می‌گیرند.
همچنین، نحوه قرار گیری و چینش سیستم‌های تهویه یا همان جت فن ها به گونه ای است که فاصله بین دو جت فن که از تقسیم کردن طول تونل بر تعداد جت فن‌ها به دست می‌آید، در روند تهویه و راندمان جت فن‌ها بسیار مؤثر است، زیرا اگر فاصله بیشتر از مقدار مناسب باشد، جریان هوایی که به جت فن بعدی می‌رسد یک جریان معکوس خواهد بود و جت فن بعدی باید دوباره آن جریان را در جهت صحیح هدایت کند. این امر موجب اسیب رسیدن به جت فن می‌شود، و اگر جت فن دارای پره باشد جریان‌های معکوس باعث چسبیدن آلاینده‌ها به سطح پره‌ها شده و این امر موجب کاهش بازدهی جت فن خواهد بود.
بازی با جان در تونل های طویل جاده یاسوج به بابامیدان
کارشناس فوریت های پزشکی کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: وجود دود غلیظ ناشی از اگزوز خودرو ها به ویژه در هر تونلی دید راننده را کاهش و منجر به تصادف خواهد شد.
جهانبخش وحدت نژاد ابراز کرد: دود ناشی از اگزوز خودروها حاوی دی اکسید کربن و مونواکسید کرین است که سبب سرگیجه، اختلال در دید، سرفه در افراد می شود.
وی تاکید کرد: چنانچه تصادفی در یک تونلی که دارای تهویه نامناسب و فضای کم است رخ دهد، امداد رسانی مشکل و جان افراد به خطر می افتد.
رفع فاجعه زیست محیطی تونل های راه ارتباطی یاسوج که سالهاست تهدیدی برای سلامت مردم کهگیلویه و بویراحمد و تمامی رانندگانی که از دیگر نقاط کشور از مسیر می گذرند، نیازمند عزمی جدی و تدبیری مسوولانه است.
تاکنون اقدام مؤثری برای حل مشکل تهویه تونل های شماره چهار و پنج انجام نگرفته است اما آنگونه که علی محمد روستا معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد می گوید در صدد راهی برای رفع این معضل هستند.
روستا تاکید کرده است که این تونل ها در حوزه استحفاظی استان فارس هستند و با توجه به خطرناک بودن این مسیر می طلبد با حساسیت بیشتری مشکلات آن رفع شود.
استان کهگیلویه و بویراحمد با جمعیتی حدود ۷۲۳ هزار نفر جمعیت دارای هشت شهرستان ، ۱۷ بخش و یکهزار و ۶۷۰ روستای دارای سکنه در جنوب غربی ایران واقع شده است.
این استان با داشتن کمتر از ۱۴۰ کیلومتر بزرگراه و شرایط خاص توپوگرافی و کوهستانی یکی از استان های خطرناک در زمینه سوانح و حوادث رانندگی است.
بر اساس برآورد هزینه هر کیلومتر بهسازی و آسفالت راه های اصلی در این استان حدود دو تا سه برابر استان های کویری است.
از مجموع حدود ۶ هزار کیلومتر راه موجود در این استان بیش از چهار هزار کیلومتر آن راه های روستایی است که بیش از ۵۰ درصد آن همچنان خاکی و شوسه است.
راکد ماندن طرح های بزرگ راهسازی از جمله بزرگراه ها و ۳۰ کیلومتر ورودی شهرهای استان، نبود توان فنی پیمانکاران و ضعف ایمنی راه ها به ویژه در محورهای اصلی از یاسوج به سمت اصفهان و بابامیدان و همچنین ضعف فرهنگ ترافیکی و رانندگی از جمله دلایل بروز تصادفات در این استان از نظر کارشناسان اعلام شده است.
