شاید اگر کشاورزی که بقایای کاه و کلش مزرعه خود را آتش می زند تا زمین خویش را برای کشت بعدی آماده کند می دانست که این آتش اول دامن خودش را با تغییرات کمی و کیفی محصول می گیرد یا ممکن است در این آتش سوزی امدادگری جان خود را از دست دهد و یا حداقل زیباترین جلوه های طبیعت یعنی درختان بلوط را نابود کند هرگز دست به چنین کاری نمی زد.
صدای جنوب:
شاید اگر کشاورزی که بقایای کاه و کلش مزرعه خود را آتش می زند تا زمین خویش را برای کشت بعدی آماده کند می دانست که این آتش اول دامن خودش را با تغییرات کمی و کیفی محصول می گیرد یا ممکن است در این آتش سوزی امدادگری جان خود را از دست دهد و یا حداقل زیباترین جلوه های طبیعت یعنی درختان بلوط را نابود کند هرگز دست به چنین کاری نمی زد.
اما نامش را ناآگاهی ، سهل انگاری و یا هر چیز دیگری بگذاریم آتش زدن پسماند مزارع هر ساله باعث وقوع تعداد زیادی آتش سوزی در جنگل ها و مراتع کشور و به ویژه استان کهگیلویه و بویراحمد می شود که هم اکنون شعله های یکی از این آتش ها در عرصه های طبیعی باشت در حال فوران است.
بهار پارسال در چنین روزهایی البرز زارعی امدادگر گچسارانی که در جدال با آتش در جنگل های دیل جان خود را از دست داد، چندین نفر در آتش سوزی های امسال در استان کهگیلویه و بویراحمد مصدوم شدند،
سوزاندن بقایای گیاهی بخصوص کاه و کلش هرساله به منظور از بین بردن علف های هرز باقیمانده و آماده سازی هرچه سریعتر زمین های کشاورزی برای کشت دوم به دلیل ناآگاهی کشاورزان از مضرات و سرمایه سوزی هایی که به دنبال دارد، انجام می شود. کشاورزان هم با انگیزه‌های مختلف، اقدام به آتش زدن آن می‌کنند.
اگرچه سوزاندن کاه و کلش در مزارع از قدیم مرسوم بوده و سالهاست که کاه و کلش را می‌سوزاند برخی به غلط تصور می کنند که این اقدام نیاز کمتری به استفاده از سموم در کشت دوم را فراهم می کند اما آنچه که امروز بصورت علمی اثبات شده است نابودی اکوسیستم و ویرانی ساختمان خاک است.
عوارض جبران ناپذیر آتش زدن کاه و کلش برای کشاورزان به دلیل آسیب زدن به ساختار خاک و نامرغوبی محصولات بعدی و از طرفی آلودگی و اسیب به محیط زیست باعث شده تا در سال های گذشته کارشناسان و مسولان امر تلاشی مضاعف درراستای آگاه سازی کشاورزان و ممانعت از این اقدام داشته باشند اما متاسفانه تاکنون نتیجه محسوسی حاصل نشده و همچنان برخی اصرار بر روش های سنتی کشاورزی و از این دست اقدامات دارند.
نابودی موجودات مفید خاک، افزایش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش بازدهی زمین، فرسایش خاک در بلند مدت، کاهش رطوبت خاک و افزایش مصرف آب در طول دوره رشد، آلودگی محیط زیست و بروز بیماری‌های تنفسی بخصوص برای کودکان و سالمندان و سفت شدن لایه‌های خاک و کاهش نفوذ پذیری آن از مهمترین عوارض جبران ناپذیر سوزاندن کاه و کلش در مزارع است.
به گفته کارشناسان در شرایط بهینه، خاک از ۴۵ تا۵۰ درصد ماده معدنی، ۲۵درصد هوا، ۲۵درصد آب و تا ۳درصد ماده آلی تشکیل می‌شود و همین مقدار ماده آلی نقش بسیار مهمی در روابط آب، خاک و گیاه دارد و وجود کاه و کلش در خاک به مرور زمان سبب می‌شود که ماده آلی به خاک کامل تبدیل و سپس تحویل گیاه داده شود.
نبود این موجودات، خاک را تبدیل به بستری ضعیف و غیرفعال می‌کند در نتیجه به آتش کشیدن مزارع سبب سوختن مواد آلی و از بین رفتن خاک می‌شود، همچنین با نابودی میلیون‌ها حشره از گونه‌های مختلف که غذای بسیاری از موجودات زنده دیگر از جمله پرندگان هستند، چرخه حیات منطقه نیز تخریب می‌شود.
گفته می شود ۶۰درصد خاک قابل کشت کشور با کمبود مواد آلی مواجه هستندو بر اساس برنامه چهارم و پنجم توسعه، یکی از وظایف مجموعه جهاد کشاورزی، رساندن مقدار مواد آلی خاک به سه درصد است که با گذشت بیش از یک دهه، به فقط یک درصد رسید.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد سوزاندن کاه وکلش باعث افزایش دی اکسیدکربن و افزایش اثرات گلخانه‌ای در جو می‌شود و پراکندگی ذرات معلق و سموم شیمیایی در هوا، آسیب به لایه ازن، به وجود آمدن باران‌های اسیدی، افزایش انتقال و انتشار بیماری‌های واگیردار و بروز تنگی نفس(آسم) و برونشیت و سایر بیماری‌های تنفسی، سرطان ریه، به هم خوردن تنظیم ضربان قلب، اختلال در فشار خون، آسیب رسانی به سلول‌های استخوان، تخریب گلبول‌های قرمز و سوزش چشم در کودکان مناطق نزدیک کانون آتش از آلودگی‌های زیست محیطی و انسانی ناشی سوزاندن کاه و کلش است.
بر اساس ماده ۲۰ قانون هوای پاک و با استناد به مواد قانونی بند ۴ ماده ۲ قانون مدیریت پسماند و ماده ۳۰ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند و همچنین ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع، آتش زدن بقایای مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت ماموران جنگلبانی و محیط زیست ممنوع است و چنانچه در اثر سهل انگاری، آتش سوزی به جنگل‌ها و مراتع سرایت کند متخلف برابر قانون به یک تا ۲ سال حبس تادیبی و پرداخت خسارت محکوم می‌شود.
***
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه سوزاندن مزارع پس از برداشت محصولات کشاورزی به حاصلخیزی خاک آسیب می زند گفت: کشاورزی که اقدام به آتش زدن پسماند می کند نخستین فردی است که از این اقدام آسیب می بیند.
شهرام عسکری افزود:خاک یکی از عناصر اصلی کشاورزی محسوب می شود و آتش زدن پسماند مزارع باعث از بین رفتن موجودات زنده خاک در لایه های نخست و کاهش کمی و کیفی محصولات می شود.
وی تاکید کرد:آتش زدن بقایای گندم و جو افزون بر فقیرتر شدن خاک از نظر مواد آلی، کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن حشرات مفید و شکارگر، باعث فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک، کاهش تبادلات گازی خاک و کاهش جمعیت انواع میکروارگانیسم‌های خاک می‌شود.
***
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد می گوید: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۵ آتش سوزی در عرصه های طبیعی استان رخ داده که عامل بیشتر آنان انسانی بوده است.
محمد محمدی با اشاره به اهمیت عرصه های طبیعی در رفاه و سلامت انسان ها بر آگاهی بخشی رسانه های ارتباط جمعی در مشارکت همگانی از این گنجینه های ارزشمند تاکید کرد.
